“İnsan ne zaman ki düşünmeyi bırakır, o zaman düşlemeye başlar.” – Sigmund Freud

⸻

Freud Seni Yastığında da Rahat Bırakmaz

Gece rüya gördün. Diyelim ki eski sevgilin köpeğe dönüşmüş ve sana “Bu senin ablanın suçu!” demiş.
Garip, değil mi?
Ama Freud bunu duyunca şöyle derdi:

“Bilinçaltın konuşmuş canım, ben duydum.”

Sigmund Freud’un dünyasında hiçbir şey göründüğü gibi değildir.
Her davranışın, her düşüncenin, hatta her dil sürçmesinin altında bastırılmış bir arzun vardır.
Yani Freud’a göre sen aslında… dolu dolu bastırılmış bir iç dünyasın.

Freud Kimdir? Sakallı Ama Bu Sefer Yatırılmak İçin Var

1856’da Moravya’da (şimdiki Çekya) doğan Freud, önce sinir sistemiyle ilgilendi, sonra “Bu insanların derdi beyin değil, ruh!” dedi.
Psikanalizin babası oldu.
Ama öyle “merhaba çocuklar bugün bilinç öğreneceğiz” tarzı bir adam değildi.
Daha çok:

“Bana çocukluğunu anlat, sonra her şeyin neden garip olduğunu çözebilirim.”

Freud’a göre bizler, bilinçli birer birey değil, bilinçaltımızın kuklalarıyız.

Bilinç, Bilinçaltı ve O Meşhur Buzdağı

Freud’un en bilinen metaforu: Buzdağı.
• Tepede küçücük bilinç: “Ne düşündüğümü sanıyorum” kısmı
• Altında devasa bilinçaltı: “Gerçekte neden böyle düşündüğümü ben de bilmiyorum” kısmı

İd, Ego, Süperego: İçindeki Aile Konseyi

Freud’un iç dünyamıza dair geliştirdiği üçlü yapı efsanedir:
• İd: Zevk peşinde koşan çocuk. Canı ne isterse ister. “Çikolata, uyku, aşk, çılgınlık!”
• Ego: Arabulucu. “Toplumda yaşıyoruz kardeşim, biraz sakin ol.”
• Süperego: İçimizdeki sert ebeveyn. “Ayıp! Yasak! Günah!”

Bu üçü sürekli kavga eder.
Ve sen de o kavganın ortasında, “Neden karar veremiyorum yaa?” diye dolaşırsın.

Rüyalar: Beynin Delikodu Saati

Freud’un en meşhur kitabı: “Rüyaların Yorumu”
Ona göre rüyalar, bastırdığımız isteklerin geceleri kılık değiştirip sahneye çıktığı tiyatrolardır.
Yani sen rüyanda uçuyorsan, aslında özgürlük istiyorsun olabilir.
Ama dikkat:
Freud için uçmak bile… bazen… “başka bir şey”in metaforu olabilir.
(Evet, Freud’la hiçbir şey masum değil.)

Freudyen Sürçme: Dilin Sürçmedi, İçin Konuştu

Hani bazen dilin sürçer de, “Ben seni… şey ya hani… arkadaşım demek istedim ama sevgilim dedim galiba hahaha” dersin ya…
İşte Freud bu durumu şöyle özetler:

“Sürçen dilin değil, ortaya çıkan bilinçaltındır.”

Freud’a göre hata bile bilinçaltının planıdır.

Kısaca, o seni senden daha iyi tanıdığını düşünür. (Ve haklı olabilir.)

⸻

Editör Notu:

Freud’un teorileri bazen kafa karıştırıcı, bazen hafif korkutucu olabilir.
Ama yazarken şunu fark ettim:
İç dünyamızı anlamaya çalışan ilk kişilerden biri olmuş.
Ve evet, belki her şeyi “cinsellik”le açıklamaya çalışması zaman zaman biraz… “yeter artık Freud!” dedirtse de,
insan zihninin sırlarını çözmeye çalışan biri olarak onu takdir etmemek mümkün değil.

Bence Freud’un en önemli mirası şu soruyu bize bırakmasıdır:

“Ben kimim? Ve gerçekten kendi kararlarımı mı veriyorum?”

Freud Bugün Yaşasaydı Ne Olurdu?

Kesin TikTok’ta “Bilinçaltınla barış, ego’nu terbiye et” diye motivasyonel içerik üretirdi.
Spotify’da “Rüya Günlüğü” adında bir podcast başlatırdı.