Merhaba sevgili “Ben gerçeği arıyorum ama telefonum yüz tanımadı” diyen sorgulayıcı okur!

Bugün seni, felsefenin en ikonik alegorisini alıp bir sinema klasiğiyle birleştirmeye götürüyorum:

Platon’un Mağara Alegorisi x Matrix.

Biri M.Ö. 380’de yazılmış, diğeri 1999’da vizyona girmiş. Ama ikisi de aynı şeyi soruyor:

“Gerçek sandığın şey, gerçekten gerçek mi?”

Cevap: Bilmiyoruz ama kesin olan bir şey var… kırmızı hapı alırsan bu yazının devamını okuyacaksın. (Şaka. Zaten okuyorsun.)

Önce Mağara Nedir? (Spoiler: Çok loş bir yer)

Platon’un Devlet adlı eserinde anlattığı bu mağara alegorisinde insanlar:

Bir mağarada zincire vurulmuş halde yaşıyor. Arkalarından geçen nesnelerin gölgelerini görüyorlar. O gölgeleri “gerçeklik” sanıyorlar. Biri zincirlerini kırıp dışarı çıkınca gerçek dünyayı görüyor ama geri dönünce kimse ona inanmıyor.

Yani bir nevi:

“Gerçek sandığın şey, sadece duvara yansıyan TikTok videosu olabilir.”

Matrix = Mağaranın Cyberpunk Versiyonu

Filmde de Neo başta bir ofis çalışanı. Ama Morpheus ona kırmızı hapı veriyor.

Sonra uyanıyor ve…

Gerçek dünya aslında bir simülasyonmuş.

İnsanlar kapsüllerde yaşıyor, beyinlerine sanal gerçeklik yüklenmiş.

Ve bugüne kadar her şey… kodmuş.

Yani Matrix de diyor ki:

“Gerçeklik dediğin şey, sana sunulan versiyon olabilir.”

Platon’un “gölge” dediğine Matrix “simülasyon” diyor.

Aynı dert, farklı dönem.

Mavi Hap mı, Kırmızı mı?

Matrix’te kırmızı hapı alırsan gerçeği öğreniyorsun.

Mavi hapı alırsan güvende kalıp kandırıldığın yerde yaşamaya devam ediyorsun.

Peki Platon’un mağarasındaki insanlar ne yaptı?

Çoğu zincirlerinden kurtulmak istemedi. Çünkü bilinmeyen korkutucudur.

Yani Matrix’teki gibi:

“Gerçeği bilmek ister misin… yoksa sırf konfor için kandırılmayı mı tercih edersin?”

Platon Bugün Yaşasaydı…

VR gözlük takıp “Gölgeyi artık 4K izliyoruz” derdi. Twitter’da “Zincirlerini kır, mağaradan çık!” diyerek aktivist olurdu. Mağaradan çıkan kişiyi influencer değil, filozof yapardı. (Çünkü fikirleri vardı ama sponsorluğu yoktu.)

Ve tabii ki, kırmızı hapla story atardı:

#GerçeklikAcıdırAmaÖzgürleştirir

Günümüzde Mağara Neresi?

Sosyal medya filtreleri? Reklamlar? Algoritmaların sana sunduğu dünya?

Belki de hepimiz hâlâ bir mağaradayız. Ama ışığı görmek için önce gölgeden rahatsız olmak gerekiyor.

Sence şu anda “gerçek” dünyada mı yaşıyorsun yoksa Platon’un mağarasındakilerden biri misin? Sana sunulanla yetinmek mi, sorgulayıp yalnız kalmak mı? Mavi hapı mı alırdın, kırmızıyı mı? (Dürüst ol, kırmızı diyip yine maviye göz kırpma!)