Merhaba “Her konuda bir fikrim var ama hiçbirinden tam emin değilim” diyen değerli okur!

Bugün seni, felsefenin “emin olma krizini” başlatan adamla tanıştıracağım:

Pyrrhon.

Kendisi şöyle diyor:

“Hiçbir şey kesin değil. O yüzden en iyisi… susmak, gözlemlemek ve sinirlenmeden yaşamak.”

Yani düşünsene, adam felsefeyle uğraşıyor ama sonuç olarak “Bilmiyorum ya…” demeyi sanat haline getirmiş.

Modern çağda buna “overthinking’in babası” da diyebiliriz.

Pyrrhon Kimdir? (Spoiler: Ne düşündüğünü asla net söylemez)

M.Ö. 4. yüzyılda yaşamış. Sokrates sonrası dönemin en aykırı düşünürlerinden biri.

Kendisi şüpheciliğin (septisizmin) babası sayılır.

Ama bu “her şeye karşı çıkalım” tarzı bir şüphe değil. Daha çok:

“Eğer hiçbir şeyin gerçek olduğundan emin olamıyorsak, neden yargılayalım ki?”

Yani klasik Pirron diyaloğu şöyle olur:

– “Sence bu iyi mi?”

– “Bilemem.”

– “Kötü mü peki?”

– “O da belli değil.”

– “Peki ne yapalım?”

– “O kadar emin olma…”

Pyrrhon Günümüzde Yaşasaydı?

Pyrrhon şu an yaşasa:

WhatsApp’ta “mavi tik oldu ama cevap yok” diye panik yapmazdı. Pirron: “Belki gördü, belki görmedi. Kim bilebilir ki?” Sınavdan düşük not alınca ağlamazdı. Pirron: “Bilgi görecelidir. Belki doğru olan bendim?” Herkes “Açık ve net ol!” derken o sessizce Google’dan sorgulardı: “Gerçeklik nedir?”

Bilmemenin Bilgeliği

Pirron’a göre huzur, her şeyi sorgulayıp sonra “boşver be” diyebilmektir.

Çünkü inançlara çok bağlanırsan, hayal kırıklığın da büyük olur.

O yüzden şunu der:

“Yargılama → Tarafsız kal → Huzur gelir.”

Yani felsefenin zen hali. Bugünkü karşılığı ne?

“Tartışma açmayın, bu benim fikrim değil… sadece gözlemliyorum.”

Modern Pyrrhonlar: Herkesi Dinleyip Kimseye Katılmayanlar

Bugün hâlâ aramızda Pyrrhon’lar var.

Onlar:

Gördüğü her bilgiyi doğrulamadan inanmaz. “Bilmiyorum” demekten çekinmez. Her konuda “emin olanlar”ı hafif gülümseyerek izler.

Ve belki de bu yüzden… stresleri bizden azdır.

Soru time birazcık:

Sen son zamanlarda hangi konuda “bilmiyorum” demeyi öğrendin? Emin olduğun fikirleri sorguladığında neyle karşılaşıyorsun? Sence her şeyden bu kadar emin olan insanlarla dolu dünyada Pyrrhon hâlâ yaşasa kafayı yer miydi